Bitki beslemede gerekli besin elementleri

Bitki beslemede gerekli besin elementleri

Bitki beslemede gerekli besin elementleri
Bitki Besleme Nedir?
Tarımsal üretimin temeli topraktır. Yaşamları boyunca insanlar bitkilere, bitkilerin beslenmelerine ve bitkilerde cereyan eden metabolik olaylara ilgi duymuşlardır. Cansız gibi görünen bir bitki tohumunun belli koşullar altında çimlenmesi, kök, gövde, yaprak vb. organlarını oluşturması ve bunların nedenleri düşünen ilk insanların önemli uğraşları arasında yer almıştır. İnsan ve hayvanların beslenmelerinde bitkilerin çok önemli bir yere sahip olması, insanların bitki gelişmesi üzerinde her çağda ve zamanımızda ilgilerinin sürmesi başlıca nedenidir. Tarımda istenilen miktar ve kalitede ürünün elde edilmesinin birinci şartı ise toprakların verimliliklerinin arttırılmasıdır. Toprak verimliliğini arttırmada en önemli faktörlerden biri ise bitki besin elementleridir. Besin elementleri bitki gelişiminin önemli bir parçası olup bir veya daha fazlasının noksanlığı verim ve kaliteyi olumsuz yönde etkilemektedir. Topraklardan en uygun verimi alabilmek için ise dengeli gübreleme yapmak ve bitki besin elementlerinin noksanlıklarını gidermek şarttır.

Genel Bilgiler
Yapılan araştırmalar, bitkilerin 16 bitki besin elementine mutlak ihtiyaç duyduklarını göstermektedir. Bitki besin maddeleri Makro besinler ve mikro besinler şeklinde iki gruba ayrılabilir. Makro besin maddeleri olarak tanımlanan karbon (C), hidrojen (H), oksijen (O), azot (N), fosfor (P), kükürt (S), potasyum (K), kalsiyum (Ca) ve magnezyum (Mg) elementlerine bitkiler daha fazla gereksinim duyarlar ve bitki bünyesinde bu besin maddeleri fazla miktarda bulunur. Mikro besin maddeleri olarak tanımlanan demir (Fe), mangan (Mn), bakır (Cu), çinko (Zn), molibden (Mo), bor (B) ve klor (Cl) elementlerine ise bitkilerin ihtiyacı azdır ve bitki bünyesinde az miktarlarda bulunurlar.

Karbon, hidrojen ve oksijen genel olarak bitkiye karbondioksit ve sudan sağlanır. Ortamda yeterli miktarda bulunmalarından dolayı gübreleme programlarında yer almazlar. Bitkiler geliştikleri ortamdan aldıkları suyu yükseltgeyerek (oksitleyerek) havadan aldıkları karbondioksiti indirgeyerek organik madde yaparlar ve güneşin fiziksel enerjisini kimyasal gıda enerjisine dönüştürürler. Canlıların dış ortamdan aldıkları inorganik maddelerden gelişmeleri için zorunlu olan organik maddeleri yapmalarına ÖZÜMLEME (asimilasyon) denir. Bu işi kendileri yapan ve başka bir canlıdan sağlanacak organik madde gereksinimi olmayan canlılar ototrof olarak tanımlanır. Tüm yeşil bitkiler bu yeteneğe sahiptir. Gübreleme programlarında kullanılan üç temel besin elementi ise azot, fosfor ve potasyum olup yüksek miktarlarda kullanılırlar. Akılda kalması açısından basit anlamda ve pratik olarak azot = DAL, fosfor = DÖL, potasyum = BAL olarak nitelendirilmektedir. Yani, azot yeşil aksamın gelişmesinde, fosfor çiçek ve polen oluşumu ile döllenmede, potasyum meyve kalitesi, rengi ve tadı gibi faktörlerde etkili olmaktadır.

Bunu da oku :  Toprak Verimlilik Yönetimi

Besin Elementleri

Besin
Elementi
Bitkideki Görevi Alınış Formu Kaynakları
Karbon (C) Karbonhidratların yapısında bulunur, solunum için önemlidir. H2O , O2 H2O , Atmosfer
Hidrojen (H) Osmotik dengeyi sağlar, birçok biyo-kimyasal olay için önemlidir. Karbonhidratların yapısında bulunur. H2O H2O
Azot (N) Proteinlerin, klorofilin ve nükleik asitlerin yapısında bulunur. NO3 , NH4, N2 Toprak Atmosfer
Fosfor (P) Birçok protein, ko-enzim, nükleik asit ve metabolik maddenin yapısında bulunur, enerji transferi için önemlidir. H2PO4, HPO4, P2O5, P2O10 Ca, Al, Fe fosfatlar
Potasyum (K) Fotosentezi, karbonhidratların yerleşimini, protein sentezini sağlar. K+ Toprakta; K feldispatlar, Mikalar, İllit
Kalsiyum (Ca) Hücre duvarının bir parçasıdır. Zar geçirgenliği ve yapısında görev yapar. Ca++ Toprakta; Ca feldispatlar, CaCO3,CaSO4, Dolomit
Magnezyum (Mg) Enzim aktivatörüdür. Klorofilin yapısında bulunur. Mg++ Toprakta; Dolomit, MgCO3, Biotit, Augit
Kükürt (S) Bitki proteinleri için önemlidir. SO4, SO2 Toprakta; Fe-sülfat Atmosfer; SO2
Demir (Fe) Klorofil sentezi ve enzimlerde elektron transferi için önemlidir. Fe+2, Fe+3, Fe-kileyt Toprakta; FeO, Fe2O3, Fe(OH)2, olivin, biotit
Mangan (Mn) Birçok oksidasyon ve redüksiyon sistemini kontrol eder. Mn+2 , Mn- kileyt Toprakta; manganit, silikatler
Çinko (Zn) Çeşitli metabolik aktiviteleri enzim sistemine yardımcı olur. Zn+2, Zn- kileyt Toprakta; Zn-karbonat, ZnO, Zn-fosfat, Zn(OH)2
Bakır (Cu) Solunum için bir katalizördür. Birçok enzimin yapısında bulunur. Cu+2, Cu- kileyt Toprakta; CuSO4, Cu-karbonat
Bor (B) Şeker taşınımı ve karbonhidrat metabolizmasında önemli olduğu düşünülmektedir. H2BO3 , HBO3, B4O7 , BO3 Borik asit, turmalin
Molibden (Mo) Azot fiksasyonunu ve nitratın amonyuma dönüşümünü sağlar. MoO4-2 Toprakta; Fe-Al oksit ve hidroksil
Klor (Cl) Fotosentezde oksijen üretimi için önemlidir. Cl – Toprakta; klorid tuzları
Bunu da oku :  Mikoriza Mantarları ve Faydaları

AZOT
Azot, bitkilerde yaprak ve gövde oluşumunu teşvik eder. Bitki bünyesindeki önemli fizyolojik fonksiyonları, ürün miktarını ve ürün kalitesini etkiler. Bitkilerde proteinin ana maddesi olup güneş enerjisini bitki için yarayışlı enerji haline dönüştüren klorofil maddesinin temel yapı taşıdır. Bitki yeşil aksamının gelişme döneminde fazla miktarda azot kullanır.

FOSFOR
Fosfor, bitkilerde özellikle çiçeklenme, kök gelişimi, tohum ve meyve oluşumunda önemli rol oynamaktadır. Bitki metabolizmasında enerji transferinde büyük rol almakta, şeker ve nişasta gibi maddelerin oluşumunda etkili olmaktadır. Bitkilerde yeni hücrelerin oluşması, dokuların büyümesi ve bitki bünyesindeki bazı organik bileşiklerin oluşumunda rol oynamaktadır.

POTASYUM
Potasyum, ürünün kalitesini arttırır, meyvenin tat, aroma ve renk yönünden gelişmesine katkıda bulunur. Potasyumun en önemli fonksiyonlarından biriside bitkinin su dengesini düzenlemesidir. Bu nedenle potasyum eksikliği bitkilerin susuzluğa karşı dirençlerinin azalmasına neden olmaktadır. Kök gelişimini teşvik eder, hastalık ve susuzluğa dayanıklılığı arttırır. Bitkide protein, şeker ve yağ oluşumuna katkıda bulunur.

KALSİYUM
Kalsiyum bitkide hücre duvarlarını güçlendirir ve dolayısıyla çevresel strese karşı bitkinin direncini artırır. Kök gelişimi için gereklidir, hücre bölünmesi ve hücrelerin büyümesine yardımcı olur. Eksikliği durumunda kök sistemi çok zayıflar, gelişme çok zayıflar veya tamamen durur, meyveler yumuşar, dayanıklılıkları azalır.

MAGNEZYUM
Klorofilin yapısında yer alır ve bu nedenle bitkide fotosentez için çok önemlidir. Bu nedenle, eksikliği sonucunda bitkilerde gelişme zayıflar, tohum ve meyve oluşumu zayıflar, meyve dökülmesi fazlalaşır. Ayrıca, bitkide şeker, yağ ve nişasta oluşumuna katkıda bulunur.

KÜKÜRT
Kükürt, bitki bünyesindeki çeşitli fonksiyonlarından dolayı ürün miktarını ve ürünün kalitesini etkiler. Bitkilerde protein, enzimler ve vitaminlerin işlevlerine yardımcı olur. PH?sı yüksek topraklarda pH?yı düşürmede etkili olur.

DEMİR
Demir bitkilerde klorofil oluşumu için mutlak gereklidir. Fotosenteze, protein ve karbonhidrat oluşumuna, solunuma ve çoğu enzimin faaliyetine yardımcı olur. Kireç oranı yüksek topraklarda bitki tarafından alımı zorlaşır. Eksikliğinde gelişme geriler, kalite ve verim azalır.

Bunu da oku :  Gübreleme hakkında

ÇİNKO
Çinko bitkilerde klorofil oluşumu ve gelişmeyi teşvik eden hormonların faaliyetleri için gereklidir. Suyun bitkiye alınımı ve kullanımında görev alır. Fazla miktarlarda yapılan fosforlu gübreleme, potasyumu yüksek topraklar ve kireçli topraklar çinko noksanlığına neden olmaktadır. Noksanlığı durumunda bitki gelişiminde gerileme, yaprak boyunda azalma ve şeklinde bozulma, meyve boyu ve gelişiminde azalmalar görülür.

BAKIR
Bakır, bitkilerde klorofil üretimi için gereklidir ve fotosenteze yardımcı olur. Bitkide su hareketinin dengelenmesine yardımcı olmaktadır ve tohum üretimi için gereklidir. Eksikliği durumunda gelişme ve verim azalmaktadır.

MANGAN
Demir ile birlikte klorofil oluşumuna yardım eder. Bu nedenle fotosentez için gereklidir. Bitkilerde çeşitli enzimlerin işleyişinde etkilidir ve aynı zamanda protein ve karbonhidrat oluşumunda rol oynar. Bitki gelişmesine yardımcı olmak için bakır, demir ve çinko ile kombinasyonlar oluşturur.

BOR
Bor çiçek ve meyve tutumu ile oluşumuna katkıda bulunur, polenlerin varlığını sürdürmelerini sağlar. Hücre zarlarının dayanıklılığını artırarak bitkilere direnç kazandırır. Noksanlığı durumunda çiçeklenme, tohum ve meyve tutumu azalırken büyüme noktalarında ölümler görülmektedir.

MOLİBDEN
Azotun bitkiler tarafından alımı ve kullanımında etkilidir. Demir ve fosforun kullanılmasında rol oynamaktadır. Noksanlığında toprak kaynaklı hastalıklar bitkide daha kolay ilerler, çiçekler solar, bitki boysuzlaşır. Bitkide C vitamini oluşumu engellenir, klorofil miktarında azalma ve dolayısıyla gelişme çok zayıflar.

KLOR
Kökler vasıtasıyla bitkinin oksijen alımını kolaylaştırması, toprak üstü yeşil aksamının ve kök gelişiminin sağlanması, azot alımının uygunlaştırılması en önemli özellikleridir.

SONUÇ
Bitki ihtiyaç duyduğu besinleri, ihtiyaç duyduğu miktarda aldığı sürece gelişimine devam eder. Yani bitkinin büyümesi besin elementlerinin alımı ile sınırlandırılır. Bu nedenle bitkilerin sağlıklı bir şekilde gelişebilmesi için uygun miktar ve formülasyonlardaki besin elementlerinin gübrelerle birlikte gerek topraktan gerektiği durumlarda da yapraktan verilerek kullanılması gereklidir.

Click to rate this post!
[Total: 1 Average: 5]
(Visited 200 times, 1 visits today)

Related posts

Leave a Comment