Vermikültür Solucanekin M
Solucan gübresi üretimi veya vermikültür, organik atıkları besince zengin humusa dönüştürmek için solucanlar ve mikro-organizmalardan faydalanır. Bu süreç, düşen yapraklar, hayvan gübresi yığınları ve çürümüş kütükler gibi ayrışmaya ve çürümeye başlamış bitki örtüsü içinde doğal olarak var olan bir süreçtir. Solucanlar bir taraftan ayrışmaya başlamış olan organik maddelerle beslenirken, diğer taraftan da kendileri de bizzat ayrışma sürecinde yer alan mikroorganizmalar, bakteriler, mantarlar ve protozoa gibi canlılarla da beslenirler. Organik maddeler solucanların sindirim sisteminden geçer ve gübre olarak dışarı çıkarlar. Elde edilen kompost bu dışkıdan ve diğer organik parçacıklardan oluşur. Bu sürecin yan ürünleri, doğal organik ayrışma sürecinde ortaya çıkan su buharı ve karbondioksittir. Geleneksel kompost elde etme yöntemlerinin aksine solucan kompostu tekniği ile elde edilen organik materyal yüksek ısılara erişmez.
Vermikültür (Solucan Gübresi) tanımı 1950’li yıllarda ortaya çıkıyor. Vermikültürü; kültürel ortamda toprak solucanlarının çoğaltılabilmesi ve bunlarla ilgili bir takım yan faaliyetlerin yürütülmesidir. 1980’lerden sonra vermikültür endüstrisi ortaya çıkmıştır.
Solucanekin (Vermikültür) Sözlüğü
Vermikültürü daha iyi anlamak ve doğru bir şekilde üretim yapabilmek için işe terminolojiyi öğrenmekle başlamak lazım, Solucanekin (Vermikültür) Sözlüğü en çok karşınıza çıkacak olan bazı temel terimleri içermektedir
M
MA: İnsan ve Biyosfer Programı (BM/UNESCO)
Maki: Akdeniz iklim koşullarının bulunduğu yetişme ortamlarında yayılış gösteren çalı ve alçak boylu ağaçların oluşturduğu odunsu bitki toplumudur. Ağaç fundası, kocayemiş, mersin, sandal, harnup (keçi boynuzu), kermes meşesi, pırnal meşesi ve defne makinin başlıca odunsu bitki cins ve türlerini oluşturur. Genellikle hepsi sert yapraklı ve herdemyeşildir. Yazları kurak ve sıcak, kışları ılıman ve yağışlı Akdeniz ikliminin tipik bitki örtüsüdür. Kaliforniya’da “chaparral”, Avusturalya’da “mallee scrub” olarak isimlendirilmektedir. (Macchie/maccihia, maquis).
Makroklima: Bir bölge, bir ülke, hatta birkaç ülke gibi geniş bir alanda, küçük farklılıklar göstererek hüküm süren iklime verilen isimdir.
Makroorganizmalar: Gözle görülebilen organizmalar.
Malç (Mulch): Bitki ve makilerin etrafında ve bahçe yatağının en üst kısmında bulunan kısmen çürümüş bitki materyali tabakası.
Malçlamak (Malç Yapmak): Ağaç, çiçek ve sebze gibi ekili bitkilerin çevresindeki toprağın bir takım maddeler serilerek örtülmesine malçlamak veya malç yapmak denir.
Manganez (Mn): İnsanlar da dahil olmak üzere bir çok canlı için gerekli bir ağır metal. Eksikliği büyümenin sınırlanmasına yol açabilir, ama çok miktarda alınması da sinir sistemini etkileyebilir.
Marya: Damızlık dişi koyun.
Meloidogyne incognita: Zararlı bir kök-yumru nematodu türü. Tropik ve subtropik iklim bölgelerinde, özellikle kumlu topraklarda yetiştirilen kültür bitkilerinde, ekonomik olarak büyük zararlara neden olan bitki paraziti nematod gruplarından en önemlisi kök ur nematodlarıdır (Meloidogyne spp.). Kök-ur nematodları dünyanın tamamında dağılış göstererek, tarımsal ürünlerde ekonomik kayıplara yol açan türlerdir. Konukçu dizilerinin son derece geniş olması ve fazla sayıda türlerinin bulunması, kimyasal mücadele dışındaki yöntemlerin uygulanışını sınırlandıran özellikleridir. Nematodlarla kimyasal mücadelenin çevreye, doğal hayata, sulara ve insan sağlığına olumsuz etkileri yanında, uygulanışının zor ve pahalı oluşu, bu türlerle mücadelede, biyolojik mücadele olanaklarının araştırılmasını kaçınılmaz hale getirmiştir. Kök-ur nematodları (Meloidogyne spp.) bir çok bitkide zarar yapmakta olup, bu zararın domateslerde %42-54, patlıcanlarda %30-60 ve kavunlarda %18-33 gibi değişen oranlarda ürün kaybına neden olduğu bildirilmektedir (Netscher & Sikora, 1990). En önemli konukçuları arasında domates, patlıcan, fasulye, hıyar, patates, şekerpancarı, pamuk, tütün, biber, havuç, ıspanak gibi sebzeler ile muz, şeftali, erik, incir, dut gibi çok yıllık meyveler yer almaktadır (Whitehead, 1998). Dünyada tarım alanı olarak kullanılan toprakların % 52’sinin Kök-ur nematodları ile bulaşık olduğu bildirilmiş (Taylor, 1987) olup, sebze yetiştiriciliğinin yapıldığı alanlarda ekonomik düzeyde ürün ve kalite kayıplarına neden olmaktadır (Netscher & Sikora, 1990).
Mera Ekolojisi: Tüm çevre koşullarının ve buarada özellikle otlatmanın mera vejetasyonu üzerindeki etkilerini inceleyen bir bilim koludur. Mera ekolojisi, bitki ekolojisinin bitki toplulukları ile ilgilenen sinekoloji kısmının bir parçasıdır. Esas itibari ile mera ekolojisi ve orman ekolojisi beraberce sinekolojiyi meydana getirirler.
Metan: Bataklık topraklarda, lağım sularında ve ayrıca kömür madenlerinde organik maddenin anaerobik koşullarda ayrışmasından oluşan, genellikle bataklık gazı olarak adlandırılan, doğal ve renksiz gaz. Atmosferde yoğunluğunun artması “sera etkisi”ne katkıda bulunur.
Meteoroloji: Atmosferik olayları, bunları idare eden doğa kanunlarını ve atmosferik olayların oluşmasından önceki tahmin yöntemlerini inceleyen bilim dalıdır.
Mezbele (Midden): Tünel açan organizmaların açtıkları kanallar tarafından çevrelenmiş olan toprak kümesi.
Mezofil: Ekolojik faktörlerin orta derecede bulunduğu yetişme ortamına verilen isimdir. Daha çok suyun, orta derecede bulunduğu ortamları ifade eder.
Mezofitler: Kısmen kurak, kısmen de nemli bölgelerde yetişebilen, bitkilere verilen isimdir. Kültür bitkilerinin çoğunluğu bu gruptadır.
Mısır Rastığı ( U. Maydis): Karadeniz Bölgesinde yaygındır. Mısır bitkisinin üzerinde urlar, rastık torbaları meydana getirir. İçleri sporlarla doludur. Hastalık sporu kışı toprakta geçirir. İlkbaharda uçuşarak bitkiye konar ve enfekte eder. Bitkide gelişme geriliği ve mahsulde düşüş görülür. Rastık sporları uzun süre toprakta kalabilir. Mücadelesi: Mücadelesi oldukça zordur. Kültürel önlem olarak bulaşık yerden tohum alındığında mutlaka ilaçlama yapılmalıdır. Sporlar en aşağı 8 sene canlı kalabildiği için uzun süre ekim nöbeti uygulanmalıdır. Bitkiler sık sık kontrol edilerek rastık torbaları olgunlaşmadan toplanmalıdır.
Mikroçoğaltım (Klonal Çoğaltım-Mikropropagasyon): Mikroçoğaltım, genetik olarak birbirinin aynı olan çok fazla sayıda bitki klonunun üretiminde kullanılan bir bitki doku kültürü tekniğidir. Bu teknik bahçe bitkileri, tarla bitkileri, ormancılık ve peyzaj mimarlığında ticari üretimde kullanılmaktadır.
Mikro İklim: Bir bölge içerisinde topoğrafya ve toprak özelliklerinin etkisiyle, genel iklim koşullarından tamamen farklı özellikler gösteren, belirli büyüklükteki bir alanda etkili olan iklim tipine verilen isimdir.
Mikroorganizmalar: Büyüteç olmaksızın gözle görülemeyen organizmalar.
Mikroflora: Bakteriler, bir hücreli mantarlar ve alglerden oluşan, başka organizmaların içinde, üzerinde ya da belli bir ekosistem ya da habitatta yaşayan mikroorganizmalar. Canlıların üzerinde ya da içinde simbiyotik olarak yaşayan ve hastalık oluşturmayan mikroorganizmaların meydana getirdiği populasyona Mikroflora ya da Microbiota denir.
Mineral Yağlar: Bitki yüzeyini kaplayarak aerobik patojenlerin gelişimini ve aktivitesini engelleme özelliği gösterirler. Meyve ağaçları, asmalar , zeytin ve muz gibi subtropikal ürünlerde kullanılırlar.
Mineralizyon: Topraktaki organik maddenin parçalanarak inorganik maddeler haline dönüşmesi olayıdır.
Mira: Dört katlamalı ve toplam yüksekliği dört metre olan ahşap, tahta (lata).
Modifikasyon: Dış faktörlerin etkisiyle canlının dış görünümünde meydana gelen ve kalıtsal olmayan değişimlere verilen isimdir.
Mol: Avogadro sayısı (6.02214199×1023) kadar atom ya da molekül içeren maddeye 1 mol denir. Mol, hiçbir zaman belli bir kütleyi ifade etmez.
Molarite: Bir litre çözeltide çözünmüş halde bulunan maddenin mol sayısı. Birimi molardır. M simgesiyle gösterilir. Kısaca Formülü mol/hacim=n/V dir bir litre çözeltide çözünmüş olarak bulunan maddenin mol sayısıdır.
Monokültür: Tarım ekosistemlerinde aynı alanda uzun süre tek bir ürünün yetiştirilmesine verilen isimdir. Orta Anadolu da nadas- buğday yetiştiriciliği buna örnektir.
Murashige ve Skoog ortamı (ya da MSO veya MS0 (MS-zero)): Murashige ve Skoog Temel Besin Ortamı: Bitki hücre kültürü elde etmek için (kültivasyon) laboratuvarlarda kullanılan bir tür bitki yetiştirme ortamı. MSO, bitki bilimci Toshio Murashige ve Folke K. Skoog tarafından, Murashige’nin yeni bitki büyüme düzenleyicisi arayışı esnasında yapılan deneyler esnasında 1962 yılında icat edildi. MS harflerinin yanındaki sayı, ortamdaki sükroz konsantrasyonunu belirtmek için kullanılır. Örneğin MS0 hiçbir sükroz içermez ve MS20 20 g / l sükroz içerir. Farklı türevleri olmakla beraber, laboratuar ortamında bitki doku kültürü deneylerinde en çok kullanılan araçtır.
[Kısaca MS diye geçen bitki kültüründe en sık kullanılan medium. 60’larda Murashige’nin doktora öğrencisi Skoog tarafından hazırlanmıştır. İçerisinde bitkilerin kültür ortamında da büyümesini sağlayan pek çok mineral ve besi maddesi bulundurur. Bununla petri dish hazırlanıp bitki tohumları ekilip belli bir boya kadar büyütülebilir. Hem yer tasarrufu sağlar hem de toprağa kıyasla büyüme koşulları daha kontrol edilebilir. İsteğe göre içerisine seçilim yapmak ya da kontaminasyonu önlemek için antibiyotik veya büyümeye yardımcı başka bileşenler de katılabilir.]
Mutasyon: Ortamda bulunan fiziksel ve kimyasal etmenlerle canlıların kromozomlarındaki genlerin dizilişinde meydana gelen kalıcı değişime verilen isimdir. Mutasyon doğada kendiliğinden ortaya çıkabileceği gibi, insan eliyle de ortaya çıkabilir. Canlıda meydana gelen mutasyon, ortaya çıkan morfolojik ve fizyolojik değişikliklerle görülebilir.
Mutlak Yoksulluk: Uluslararası yoksulluk düzeyi olarak belirlenen günde 1 dolardan az gibi sabit bir standarda göre tanımlanan yoksulluk.
Mutualizm (İki Taraflı Ortaklık): 1)İki canlı da fayda sağlar. Örneğin, likenlerdeki mantar ve algler gibi? Mantarlar topraktan aldığı inorganik madde ve suyu alglere verir. Algler de fotosentez yaparak sentezlediği organik maddeleri mantara verir. 2) Karşılıklı fayda esasına dayanan bir yaşama şeklidir. Bu ortaklıktan her iki türde faydalanır. Bu ilişki (+,+) ifadesiyle gösterilir. Liken birliğini bir alg ile basit bir mantar meydana getirir. Alg bu birlik içerisinde üretici olarak görev yapar. Mantara ise su ve mineral temin ederek algin fotosentez yapabilmesini sağlar ve sitemi korur.
Mücadele Yöntemi: Bir zararlı veya mevcut zararlıların etkinliğini azaltmak için çaba sarf ederek izlenen yoldur.
Myo-inositol: Bazen Vitamin B8 olarak da adlandırılan inositol, vücudun sağlıklı kalmak adına küçük miktarlarda gereksinim duyduğu B kompleks vitaminidir. Ancak vücutta, bağırsak bakterileri tarafından glukozdan sentezlendiğinden, resmi anlamda vitamin olarak kabul edilmez. En doğal ve yaygın formu, myo-inositol’dur. İnositol, tüm beden dokularında mevcuttur, en yoğun olarak bulunduğu konsantre hali de beyin, kalp ve gözün lens tabakasıdır.
